b. Persoons Volgend Budget

Vraagverheldering – als eerste ga je in gesprek met familie, vrienden of een professioneel begeleider (bijvoorbeeld van je ziekenfonds) om helder te krijgen wat je ondersteuningsvraag is. Je kunt ook de hulp inschakelen van een Dienst Ondersteuningsplan, die een antwoord zoekt op jouw maat.

Wat is een Dienst Ondersteuningsplan?

Een Dienst Ondersteuningsplan zoekt samen met jou naar een antwoord op maat; wat zijn jouw wensen, vragen en ondersteuningsnoden en wie kan jou hierbij helpen? Voorbeelden van vragen zijn:

• Ik woon bij mijn ouders. Ik wil graag alleen wonen en mijn ouders zijn erg bezorgd of dit zal lukken.
• Ik kan niet meer werken en ben op zoek naar een zinvolle bezigheid. Hoe moet ik dit aanpakken?
• Ik wil een persoonsvolgend budget aanvragen en zoek hulp bij het bekijken van de mogelijkheden en bij het opmaken van het Ondersteuningsplan Persoonsvolgend Budget (OP-PVB).

De gesprekken zijn gratis en je kunt zelf bepalen wie je verder uitnodigt op gesprek. Het hele proces is redelijk intensief en bestaat uit zo´n 6-12 sessies. Aan het eind heb je een ondersteuningsplan waarmee je verder aan de slag kunt.

Je bespreekt welke hulp en/of ondersteuning je al krijgt en welke je nog zou willen. Dit zie je mooi terug in de cirkels in de onderstaande afbeelding. Je begint bij jezelf (de persoon met een handicap); wat wil en kan je zelf doen? Vervolgens breid je de cirkel uit naar het gezin; wat kunnen de gezinsleden doen? En zo ga je steeds een stapje verder; op wie kun je verder nog terugvallen? En hoe zou je de hulp willen organiseren?

Bron: VAPH

Ondersteuningsplan –  Als je duidelijk voor ogen hebt wat je wilt, stel je een ondersteuningsplan op met behulp van het formulier ‘Ondersteuningsplan persoonsvolgend budget’. Dit formulier kun je vinden op de website van het VAPH, je kunt het digitaal invullen via mijnvaph.be of je haalt een papieren exemplaar bij een provinciaal VAPH-kantoor. Voor het invullen gebruik je de informatie die je in stap 1 hebt verzameld. Je kunt het zelf invullen, eventueel met hulp van familie of vrienden. De website www.mijnondersteuningsplan.be is daarbij een handig hulpmiddel. Als je bij de vraagverheldering hulp hebt gekregen van een Dienst Ondersteuningsplan kan deze je zeker verder helpen met het opstellen van het ondersteuningsplan voor een PVB. Ook de Dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds biedt ondersteuning.

​ Vul het ondersteuningsplan zo volledig mogelijk in, zonder teveel herhalingen en vraag voldoende ondersteuning aan.

Het uitgewerkte ondersteuningsplan dien je in bij het VAPH. Dit kun je zelf doen via mijnvaph.be of opsturen via de post. Als je hulp krijgt van een dienst ondersteuningsplan of dienst maatschappelijk werk kunnen zij het plan voor je indienen.

Weet je nog helemaal niet wat je precies wilt, dan is de intensieve weg via de Dienst Ondersteuningsplan een goede route om te volgen. Heb je al duidelijk voor ogen wat je wilt, dan is de route via de Dienst Maatschappelijk Werk minder omslachtig.

Is je ondersteuningsplan niet goedgekeurd, dan kun je het opnieuw indienen. Heb je het plan samen met een dienst ondersteuningsplan of dienst maatschappelijk werk gemaakt, dan keurt VAPH het plan automatisch goed als het volledig is.

Multidisciplinair verslag – als je ondersteuningsplan is goedgekeurd door het VAPH neem je contact op met een erkend multidisciplinair team. Dit team bekijkt je ondersteuningsvraag. Is deze hoog, dan vullen ze samen met jou het zorgzwaarte-instrument in. Dit zijn lijsten met vragen die meten hoeveel hulp en ondersteuning de persoon met een handicap nodig heeft in het dagelijks leven. In een gesprek worden de lijsten overlopen. Je mag voor dit gesprek iemand meenemen die jou goed kent. De antwoorden worden omgezet in scores. Op basis van deze scores worden twee waarden berekend;

• Hoeveel begeleiding is er nodig? = B-waarde
• Hoeveel aanwezigheid en toezicht is er nodig tijdens de dag? = P-waarde

In het gesprek wordt daarnaast een inschatting gemaakt hoeveel aanwezigheid en ondersteuning er eventueel ´s nachts nodig is. Deze inschatting heeft echter geen invloed op de verdere procedure. De scores worden meegenomen in de beslissing van de VAPH.

Aan de hand van jouw ondersteuningsvraag en de gegevens die het multidisciplinair team verzamelt, wordt een budgetcategorie voorgesteld. Dit geeft een idee hoeveel geld je per jaar zou kunnen krijgen (op 1 januari 2021 was er een aanpassing aan de index, in de tabel zie je zowel de bedragen van 2020 als 2021):

Let op: Vanaf 17 maart 2020 werden de budgetcategorieën aangepast van 12 naar 24 categorieën voor alle nieuwe aanvragen vanaf deze datum. Voor aanvragen die eerder werden gedaan, worden de categorieën niet automatisch aangepast. Die behouden gewoon de toewijzingsbeslissing die ze daarvoor hadden. Ook deze 12 budgetcategorieën zijn aangepast aan de index. De nieuwe bedragen vind je hier.

Verder bekijkt het multidisciplinair team hoe dringend je vraag is aan de hand van een prioriteitenlijst. Deze lijst vullen jullie samen in.

Beslissing VAPH – je aanvraag gaat vervolgens naar de Vlaamse Toeleidingscommissie (VTC). Deze beslist over je erkenning als persoon met een handicap, bepaalt de dringendheid en kent een prioriteitengroep toe aan je vraag. Er bestaan twee soorten dossiers. Dossiers waarbij geen enkele twijfel bestaat over de inschrijfbaarheid van de handicap en dossiers waarover wat vragen zijn of twijfels bestaan. In het eerste geval word je niet uitgenodigd door de commissie om je situatie toe te lichten, in het tweede geval wel.

 Maak gebruik van dit ´hoorrecht`! Dit betekent dat je je situatie mag toelichten voor de commissie. Je mag je ook laten bijstaan of vertegenwoordigen door een persoon of een organisatie naar keuze.

Beschik je over een attest waaruit blijkt, dat een andere instantie de handicap al heeft erkend, dan kun je gebruik maken van de versnelde procedure. Het VAPH zal je automatisch erkennen als persoon met een handicap. Het gaat om de volgende attesten:

• Attest van recht op een integratietegemoetkoming.
• Attest van recht op zorgtoeslag voor kinderen met een specifieke ondersteuningspakket (Groeipakket)/recht op verhoogde kinderbijslag voor het kind met een handicap.
• Attest waaruit blijkt dat de betrokkene verlengd minderjarig of onbekwaam verklaard is.
• Attest van het buitengewoon onderwijs.

Belangrijk: Vergeet niet dit attest bij je aanvraag van het PVB te voegen, het VAPH zal er zelf niet naar vragen wanneer het ontbreekt.

De commissie bekijkt ook hoe dringend de aanvraag is en kent je een prioriteitengroep toe. Er zijn drie groepen:

Prioriteitengroep 1: de meest dringende dossiers, ongeveer twee jaar wachttijd.
Prioriteitengroep 2: dossiers minder dringend dan prioriteitengroep 1, wachttijd tussen de 2 en 4 jaar.
Prioriteitengroep 3: dossiers minder dringend dan prioriteitengroep 2, wachttijd meer dan 16 jaar.

Het VAPH stuurt je een brief met daarin de voorlopige beslissing over: de erkenning als persoon met een handicap, de toegewezen budgetcategorie en de prioriteitengroep. Als je het niet eens bent met de beslissing, kun je bezwaar indienen bij de heroverwegingscommissie van het VAPH. Je hebt hiervoor 30 dagen de tijd.

Belangrijk om te weten is, dat de brief met de beslissing van het VAPH nog niet betekent, dat je nu meteen geld krijgt. Je komt op een wachtlijst terecht. De datum van prioritering bepaalt wanneer je aan de beurt komt. De overheid heeft te weinig budget om iedereen direct de som geld toe te kennen. Het regeringsbeleid bepaalt hoe hoog het totale bedrag is, dat wordt vrij gemaakt voor de budgetten. Het grootste budget gaat naar prioriteitengroep 1. Het VAPH stuurt je bericht wanneer je aan de beurt bent voor een budget. In de brief staat ook hoe je kunt starten met het budget.

Er zijn bepaalde situaties waarin de procedure voor de aanvraag voor een persoonsvolgend budget anders verloopt:

1. Noodsituatie

Bevind je je in een noodsituatie? Vraag dan aan het VAPH om uw situatie als noodsituatie te erkennen. Het VAPH kan u dan onmiddellijk een budget toekennen. Het gaat om de volgende situaties:

• Er is ondersteuning vanuit uw sociaal netwerk (familie, vrienden of kennissen) weggevallen.
• De ondersteuning is weggevallen door een onverwachte, acute gebeurtenis.
• Je hebt onmiddellijk handicap specifieke opvang, behandeling of begeleiding nodig.
• Door de aard van je handicap kan de situatie niet opgevangen worden door je sociaal netwerk, de reguliere hulpverlening of reguliere crisisopvang.

Klik hier voor de procedure.

2. Maatschappelijke noodzaak

In je aanvraag voor een persoonsvolgend budget kun je vragen om de maatschappelijke noodzaak te laten vaststellen. Hier is sprake van als de volgende situaties aangetoond kunnen worden:

• er is sprake van ernstig lichamelijk, psychisch, emotioneel of seksueel misbruik van de persoon met een handicap door andere personen in het netwerk.
• er is sprake van ernstige lichamelijke, psychische of emotionele verwaarlozing van de persoon met een handicap door andere personen in het netwerk.
• er is sprake van ernstig lichamelijk, psychisch, emotioneel of seksueel misbruik door de persoon met een handicap ten aanzien van de mantelzorger of samenwonende personen.
• er is sprake van ernstig lichamelijke, psychische of emotionele verwaarlozing van de persoon met een handicap ten aanzien van de mantelzorger of samenwonende personen.

Het multidisciplinair team vult de checklist prioritering in om het ernstig misbruik of de ernstige verwaarlozing aan te tonen. Op basis van het ondersteuningsplan persoonsvolgend budget en de checklist prioritering geeft de Vlaamse toeleidingscommissie een oordeel of de toekenning wordt gegeven of niet.

3. Spoedprocedure

Je komt in aanmerking voor de spoedprocedure als je een specifiek ziektebeeld hebt, dat binnen een jaar een snelle achteruitgang vertoont in de manier waarop je je kunt redden. Meer over deze procedure kun je hier lezen.

4. Persoonsvolgend Budget na jeugdhulp (voorheen Zorgcontinuïteit)

Om ervoor te zorgen dat jongeren die meerderjarig worden dezelfde zorg kunnen krijgen als toen ze minderjarig waren, kunnen zij beroep doen op de automatische overgang. Dit wordt Persoonsvolgend Budget na Jeugdhulp (voorheen zorgcontinuïteit) genoemd. Er zijn twee mogelijkheden:

1. Je hebt een persoonlijke-assistentie budget* en je wilt de overstap maken naar een persoonsvolgend budget. Je doorloopt dan eigenlijk dezelfde genoemde stappen als bij de aanvraag persoonsvolgend budget; vraagverheldering, ondersteuningsplan opstellen en contact met een multidisciplinair team, dat een verslag opmaakt. Als blijkt dat je genoeg hebt aan het budget dat je al krijgt, wordt dit zo voortgezet. Als blijkt dat je meer ondersteuning nodig hebt, dan je nu krijgt via je persoonlijke-assistentie budget, kom je voor deze meervraag op de wachtlijst te staan van het persoonsvolgend budget. Dit is normaal gezien wel meteen in prioriteitengroep 1. Als je de aanvraagprocedure hebt doorlopen, wordt je persoonlijke-assistentie budget omgezet in een persoonsvolgend budget. Dit geldt ook voor degenen die op de wachtlijst komen te staan met een meervraag. Je krijgt alvast een budget, dat min of meer overeenkomt met het persoonlijke assistentiebudget. Op die manier kom je niet zonder ondersteuning te zitten, als je meerderjarig wordt. Let op: De aanvraagprocedure voor het persoonsvolgend budget moet je doorlopen hebben vóór je 22 jaar wordt. Begin op tijd, want de procedure kan zomaar anderhalf jaar in beslag nemen. Daarnaast is het zo, dat de datum van de indiening van je ondersteuningsplan bepaalt op welke plaats je terechtkomt in de prioriteitengroep als je een meervraag doet. Maak je gebruik van het persoonlijke-assistentie budget en word je 18 jaar? Je ontvangt een brief van het VAPH met verdere uitleg over de procedure.

*Als je een persoonlijke-assistentie budget combineert met ondersteuning door een multifunctioneel centrum val je ook onder deze procedure.

  Sta je op de wachtlijst voor een persoonlijke-assistentie budget, dan krijg je geen brief van het VAPH wanneer de       persoon met een handicap 18 jaar wordt. In dat geval moet je zelf het initiatief nemen om een Persoons Volgend Budget aan te vragen.

Lees hier meer over een persoonsvolgend budget na een persoonlijke-assistentie budget.

2. Je wordt ondersteund door een multifunctioneel centrum of een centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen en je wilt de overstap maken naar een persoonsvolgend budget. Je doorloopt dezelfde genoemde stappen als bij de aanvraag persoonsvolgend budget. Het VAPH wijst op basis van de gegevens van het multidisciplinair team een budgetcategorie en prioriteitengroep persoonsvolgend budget toe. Pas na het doorlopen van de aanvraagprocedure en ten vroegste in het jaar dat je 21 jaar wordt, zal het VAPH nagaan of je voldoet aan de voorwaarden om in aanmerking te komen voor een automatische terbeschikkingstelling van een persoonsvolgend budget na jeugdhulp. Die voorwaarden zijn:

a. Je hebt de beslissing over de toewijzing van een persoonsvolgend budget ontvangen.

b. Je maakte gebruik van een multifunctioneel centrum of een centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen op basis van een geldige jeugdhulpverleningsbeslissing op het moment van de aanvraag.

c. In het jaar van de terbeschikkingstelling van het persoonsvolgend budget na jeugdhulp maak je nog altijd gebruik van ondersteuning door een multifunctioneel centrum of een centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen.

Als blijkt dat je genoeg hebt aan een zelfde ondersteuning zoals je die in het multifunctioneel centrum of een centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen krijgt, wordt dit zo voortgezet en krijg je een soortgelijk persoonsvolgend budget. Als blijkt dat je meer ondersteuning nodig hebt, dan je nu krijgt, kom je voor deze meervraag op de wachtlijst te staan van het persoonsvolgend budget. Dit is normaal gezien wel meteen in prioriteitengroep 1. Je komt echter niet helemaal zonder budget te zitten tijdens het wachten. Je krijgt dan eerst alleen het budget dat overeen komt met de ondersteuning in het multifunctioneel centrum of centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen. Het wachten is op dat 'beetje meer' dat je hebt aangevraagd.

Let op: je krijgt geen brief van het VAPH om je te informeren dat je recht hebt op een persoonsvolgend budget na jeugdhulp na ondersteuning door een multifunctioneel centrum of centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen. Je moet vanuit eigen initiatief de aanvraag starten. Na indienen van de aanvraag en als je kind aan de genoemde voorwaarden voldoet, ontvang je in de maand mei of juni van het kalenderjaar dat je kind 21 jaar wordt een brief met de budgethoogte van het PVB.

Lees hier meer over persoonsvolgend budget na ondersteuning door een multifunctioneel centrum of een centrum voor ernstige gedrags- en emotionele stoornissen.

Heb je een brief ontvangen van het VAPH met daarin het blijde nieuws dat je budget krijgt? Je bent nu een budgethouder. Dan komt de vraag hoe je dit budget gaat besteden. Een bijstandsorganisatie helpt je graag verder. Je hebt 4 maanden de tijd om te starten. Dit betekent dat je in deze periode een contract moet hebben afgesloten met iemand die jou ondersteuning gaat bieden.

Er bestaan een aantal bijstandsorganisaties, maar wij werken intensief samen met ZOOM vzw. Deze organisatie is een initiatief van Trefpunt STAN en Fovig vzw, de Federatie van Ouderverenigingen en Gebruikersraden in voorzieningen voor personen met handicap.

Wat doet bijstandsorganisatie ZOOM vzw?

• ondersteunt en informeert jou als budgethouder
• geeft ondersteuning hoe je het budget kunt besteden, beheren en hoe je de gemaakte kosten kunt indienen

ZOOM vzw heeft in iedere provincie een contactpersoon, de contactgegevens vind je hier.

Tip: overweeg je om zelf persoonlijk assistent te worden van je kind? Magenta ontwikkelde een handig hulpmiddel om hierover na te denken en een beslissing te nemen, de toolbox ´To be or not to be`.

Wat zijn praktische zaken om te regelen?

Stap 1 Je bekijkt welke begeleiding je nodig hebt en hoe vaak je daar gebruik van wilt maken. Bijvoorbeeld dagondersteuning of individuele begeleiding.

Stap 2 Je kiest de personen en/of organisaties die deze steun gaan bieden. Hier vind je een overzicht van de overeenkomsten die je kunt sluiten. Op de website van Zorgwijs kun je ondersteuning en begeleiding vinden, bij jou in de buurt.

Stap 3 Je sluit overeenkomsten met de personen en/of organisaties die de ondersteuning gaan bieden.

Stap 4 Afhankelijk van de ondersteuning die je kiest, kun je het budget inzetten in voucher (waardebon), cash of een combinatie van beide. Een deel van het budget kun je vrij besteden.

- Voucher: dit is een soort waardebon, het geld krijg je dus niet zelf in handen. Je hebt een contract afgesloten met de voorziening die je hebt gekozen. Deze stuurde het contract naar het VAPH. De facturen gaan vervolgens rechtstreeks naar het VAPH en deze betaalt het geld aan de voorziening. Je hebt daardoor zelf weinig werk te doen, maar nadeel is wel dat je minder overzicht hebt waarvoor je precies betaalt. Je kan de ondersteuning alleen inkopen bij organisaties die een vergunning hebben van het VAPH. Let op: de woon- en leefkosten van een voorziening vallen buiten het PVB. Deze betaal je zelf of via een andere tegemoetkoming.

- Cash: dit is een geldbedrag waarmee je zelf rekeningen kunt betalen. Het VAPH stort een voorschot van het budget (een vierde deel) op een bankrekening op naam van de budgethouder of de wettelijk verantwoordelijke. Met dit geld betaal je de eerste facturen, zodat je die niet voor hoeft te schieten. Alle kosten die je maakt, dien je in bij het VAPH via mijnvaph.be of via een kostenstaat. Je beheert zelf het budget en doet de administratie. Je kunt met het geld bijvoorbeeld ondersteuning betalen bij een voorziening, maar je kunt ook een poetshulp nemen. Je hebt dus meer vrijheid om te kiezen.

- Combinatie: je kunt voucher en cash ook combineren. Je kunt bijvoorbeeld een deel van je ondersteuning via voucher organiseren bij een voorziening en voor de rest via cash een assistent in dienst nemen.

- Vrij besteedbaar deel: een deel van je PVB mag je vrij besteden en daarvan hoeft je geen bewijzen bij te houden. Hiermee kun je bijvoorbeeld bankkosten of telefoonkosten betalen. Dit vrij besteedbare deel is al onderdeel van je jaarbudget, je krijgt het dus niet extra. Wat je vrij besteedt, kun je niet meer gebruiken voor je overige ondersteuning. Hou er ook rekening mee dat het opvragen van het vrij besteedbaar deel invloed kan hebben op de zorggarantie. Let op: Als je gehele budget al opgaat aan kosten voor een voorziening is er geen budget over voor een vrij besteedbaar deel.

Voorheen werd dit vrij besteedbaar deel bepaald op basis van de budgetcategorie, maar dit is veranderd. Nu wordt dit gedaan op basis van een vast aantal punten. De grens is een jaarbudget van 34,810000 punten. Het gaat op jaarbasis om de volgende bedragen:

• Wie een budget krijgt tot en met 34,810000 punten, heeft recht op een vrij besteedbaar deel van 1800 euro.
• Wie een budget heeft gelijk met of hoger dan 34,810001 punten, krijgt een vrij besteedbaar deel van 3600 euro.

Hoe vraag je het vrij besteedbaar deel op?

• Heb je een cash budget, dan vraag je je vrij besteedbaar deel op via het e-loket mijnvaph.be of met de ‘Kostenstaat voor het persoonsvolgend budget’.
• Maak je gebruik van een voucher, dan moet je voor het vrij besteedbaar deel van je budget een aparte bankrekening openen. Bezorg het rekeningnummer aan het VAPH. Maak daarvoor gebruik van het formulier ‘Opvragen vrij besteedbaar deel van het persoonsvolgend budget’.

Je kunt het opvragen in zijn geheel of in delen.

- Beheers- of organisatie gebonden kosten: om kosten te betalen die niet zorg gebonden zijn, krijg jij zelf of de voorziening een extra vergoeding van het VAPH. Binnen een voorziening zijn dat organisatie gebonden kosten, dat zijn de personeels- en werkingskosten (bijvoorbeeld kantoorruimte en computer). Als je gebruik maakt van een voorziening die een vergunning heeft van het VAPH krijgt de voorziening 19,40% bovenop het budget.

Heb je een overeenkomst gesloten met een zorgaanbieder die geen vergunning heeft van het VAPH, dan krijg jij zelf een extra bedrag voor beheerskosten. Dit is 10,35% van het totaalbedrag van de facturen van de zorgaanbieder.

Welke hulp kan ik krijgen?

- Dagondersteuning: dagopvang of begeleiding bij het organiseren van het dagelijks leven. Er staat altijd iemand klaar om te helpen. Bijvoorbeeld een atelierwerking of dagcentrum waar ze leuke activiteiten doen.

- Woonondersteuning: opvang in de avond, nacht en ochtend of begeleiding bij het organiseren van het dagelijks leven. Er staat altijd iemand klaar om te helpen. Bijvoorbeeld als je ´s nachts niet graag alleen bent of als je hulp wilt in de badkamer.

- Individuele psychosociale begeleiding: hulp bij het organiseren van het dagelijks leven door een assistent of begeleider. Bijvoorbeeld het huishouden of de administratie.

- Individuele praktische hulp: je krijgt hulp van een begeleider of assistent bij het wassen, aankleden, koken, huishoudelijke taken, enz.

- Globale individuele ondersteuning: je krijgt hulp bij het aanleren van bepaalde dingen, zoals online bankieren.

- Oproepbare permanentie: iemand die je altijd kunt bereiken als je in nood bent, zowel overdag als ´s nachts.

Voor alle genoemde ondersteuning geldt dat je dit zelf kunt organiseren of via een vergunde zorgaanbieder kunt laten verlopen. Neem zeker ook een kijkje op de website van Zorgwijs.

Let op: Het persoonsvolgend budget kun je niet gebruiken voor:

- woon- en leefkosten (bv. huur),

- hulpmiddelen en aanpassingen,

- (para)medische behandelingen door zorgaanbieders die geen vergunning hebben van het VAPH,

- bijlessen of begeleiding aangeboden door onderwijs,

- kosten die al gesubsidieerd worden door VAPH of overheden.

Belangrijk: Als budgethouder kun je je eigen gegevens inzien en beheren op de website mijnvaph.be.

Bijstandsorganisatie Zoom stelde een handige brochure samen over het Persoonsvolgend Budget (PVB), deze vind je hier.