Een GiPSo-project dat het groeipotentieel van mensen met een beperking centraal zet.
‘Wij doen niet aan betutteling’
Het verhaal achter tBruut ontkiemde zo’n 10 jaar geleden: Sigrid Devleminck zocht naar een plek waar haar toen 21-jarige dochter Meghann overdag terecht kon. Het idee om thuis zelf iets op te starten, groeide uit tot een leer- en tewerkstellingsproject voor een tiental mensen.
De geur van versgebakken brood komt ons tegemoet wanneer we binnenstappen bij tBruut (‘brood’ in het Pajots) in Herne, een kleine gemeente aan de taalgrens. Het bakkersatelier huist in het voormalige Dominicanessenklooster, een gebouwencomplex dat door de gemeente werd aangekocht en waar Meegaan, zo heet de overkoepelende vzw, na een forse renovatie en dito investeringen, onderdak vond.
Meghann (29) en Shanta (50) snijden appels in blokjes, terwijl bakker Adinda Van Poucke de ovens in werking zet voor een lading appelflappen. Op een rooster liggen dampende broden af te koelen. De andere mensen van het bakkersatelier, Michael (29) Lander (25), Merel (27) en Kyara (17) hebben een dagje vrij of komen later.
“Onze zoon Lander vindt het moeilijk om vrij te nemen”, vertelt Johan Nemegeer later. Johan is, samen met zijn vrouw Adinda een van de pioniers van het project. “Hij voelt zich erg verantwoordelijk, en laat zijn werk niet graag los.”
De bloem wordt met precisie afgewogen
‘Geen bezigheidstherapie’
”Het is een job”, gaat Johan verder, “Al worden onze jongeren voorlopig nog niet betaald. Ooit wel, als we de middelen hebben. Belangrijk is dat onze mensen hier vaardigheden aanleren om door te groeien naar andere organisaties. Wij functioneren als een ècht bedrijf, we doen niet aan bezigheidstherapie.“ Daarom ook wordt iedereen hier, begeleiders en vrijwilligers inclusief, ‘medewerker’ genoemd. “Omdat iedereen in het team gelijkwaardig is.”
Het bakkersatelier haalt onaangeroerde talenten en vaardigheden naar boven: Michael, bijvoorbeeld die door het OCMW werd gestuurd had al wat werkervaring, maar zijn ASS maakten hem het mikpunt van pesterijen, waardoor hij lange tijd thuis bleef, zonder perspectief. Hij behaalde eerder zijn rijbewijs en is hij de chauffeur van dienst.
De jonge Kyara volgt bijzonder onderwijs OV3 en doet haar stage bij de bakkerij. Ze heeft de mogelijkheden om hulpbakker te worden.
Lander die doof is, werkte ooit in een maatwerkbedrijf, maar omdat communiceren in gebarentaal heel moeilijk is en hij als hij iets niet begreep gefrustreerd ontplofte, was dat niet langer mogelijk. Hier voelt hij zich nuttig en gewaardeerd.
“Mensen met een beperking hebben geen plafond, hun evolutie stopt nooit. We moeten die aangeleerde hulpeloosheid eruit krijgen,” zegt Johan. Luisteren naar de mensen, hen initiatief laten nemen en verantwoordelijkheid laten nemen is cruciaal in hun groeiproces.
Zuurdesem
In de bakkerij wordt de meeste producten uitsluitend zuurdesem gebruikt, geen gist. De bloem voor het brood, komt van een lokale producent. Het kneden van het deeg was voor een aantal medewerkers een drempel: het deeg blijft aan de handen kleven, wat zorgt voor overprikkeling. Zuurdesembrood heeft ook meer tijd nodig om te rijzen, het is ‘slow’ food. Vandaar ook het late openingsuur van de bakkerij die zich naast het atelier bevindt.
Alle medewekers doen hun job met hart en ziel en dat voel en proef je.
Als één van de pioniers van tBruut gaf Adinda enkele jaren geleden haar werk als jurist-criminoloog bij Child Focus op, om een bakkersopleiding te volgen. Een carrièreswitch die mede bepaald werd door haar zoon Lander. De tweede bakker, Bram Decock is vandaag niet aanwezig. Ook deze antropoloog maakte de overstap, al was die niet zo radicaal. Hij werkte eerst in de Flietermolen, hun leverancier in bloem. Omdat Adinda zich bij de opstart nog wat onzeker voelde, kwam hij haar tijdelijk helpen. Om nooit meer weg te gaan. En zo is het ook met de andere vrijwilligers die het team enthousiast kwamen vervoegen.
Marc Vander Putten die de communicatie van de vzw voor zijn rekening neemt, formuleert het als volgt: “We zijn zeer evenwichtig en complementair. Iedereen gaat op een respectvolle en welwillende manier met elkaar om. Hier geen betuttelend gedrag.” Of zoals het op de website staat geformuleerd: ‘Onze missie is een maatschappij waarin iedereen, ook mensen die ‘anders’ zijn een plaats heeft en waar gelijkwaardigheid vanzelfsprekend is.’
Groeiatelier
We worden verder rondgeleid door Sigrid Devleminck, moeder van Meghann èn ook een beetje van de vzw Meegaan. “Dat beide namen zo dicht bij elkaar liggen is tekenend voor hoe verschillende, schijnbaar toevallige lijnen in onze vzw op een mooie manier allemaal samenkomen”, legt ze uit.
Naast de bakkerij is er sinds september ook het groeiatelier Ikaros waar mensen met een beperking – ‘Welke beperking is hier niet relevant, elk doet op zijn of haar manier zijn best’ - op hun eigen ritme de stiel kunnen aanleren.” Samantha (32), Lea (29), Stan (25), Yann (28) en Bertrand (27) komen allemaal uit de buurt, van beide kanten van de taalgrens. Ze maken dagelijkse verse soep voor de hele groep. Mogelijk – en hopelijk – kunnen ze doorgroeien naar het bakkersatelier. “Het is fijn om te zien hoe ze hier hun plek vinden”, zegt Sigrid. “Het werken in het atelier geeft zelfvertrouwen en dat laat zich ook in hun thuissituatie voelen: ze worden mondiger en actiever.”
't Bruut is een échte bakker waar een ruim assortiment artisanele producten wordt verkocht van en door mensen met een verstandeljke beperking.
De winkel
tBruut is ook de naam van de winkel die naast de bakkerij ligt. Die winkel is open vanaf 11 uur. Dan kunnen de broden die we daarnet nog zagen afkoelen, verkocht worden. Meghann en Shanta bedienen de klanten en doen dat geweldig: producten ingeven in de kassa, klantenkaarten ingeven, betalingen met bankkaart, cash of Payconiq afhandelen, ze doen het met veel toewijding.
Alle broden die hier verkocht worden zijn lekker, maar het stokbrood wordt door de klanten het meest gegeerd. Daarvan zouden er flink meer van verkocht kunnen worden, maar omdat de productie gestuurd wordt door de mogelijkheden van de medewerkers en niet door de markt, blijft het aantal beperkt.
Hoe het begon
Het verhaal van Meegaan ontstond rond 2012. Sigrid, die in Herne woont (en werkt als taalleerkracht op een middelbare school in Brussel) vond voor haar toen 21-jarige dochter geen plaats in de dagcentra in de buurt en thuisblijven was geen optie…
“Ik ben toen naar de burgemeester gegaan met het voorstel om iets op te starten bij mij thuis. Ik woon in een oud boerderijtje, plek genoeg. Maar de burgemeester had een beter idee. De gemeente had net het Dominanessenklooster overgekocht en zocht nog een partner om een gedeelte mee te restaureren en te benutten. Van zodra ik hier een voet binnenzette wist ik: dàt is het!”
Inderdaad: dat wàs het, maar hoe moest het verder? Sigrid: “Toen kwamen de vragen. Hoe richt ik een vzw op? Het was belangrijk om er mensen bij te betrekken. Er was een groepje geïnteresseerden, maar de meeste mensen haakten na verloop van tijd af. Ik heb toen hulp gezocht, onder meer bij GiPSo waar we contact opnamen met Bernadette Rutjes. Bies Henderickx was ook een grote steun. Hij organiseerde mee info-avonden en fungeerde als coach. Dankzij Dries Fonteyn (voormalig coördinator van GiPSo/STAN-red.) hebben we heel wat stappen kunnen zetten. We openden onder meer een rekening bij de Koning Boudewijnstichting zodat we fiscale attesten konden uitreiken aan mensen die ons financieel steunden.”
Groei op alle niveau’s
De ouders van Lander, kwamen de vzw versterken en algauw rijpte (of moeten we zeggen: gistte) het idee om een bakkerij te openen. Dat Adinda een opleiding als bakker volgde, speelde natuurlijk ook mee.
Johan: “Er kwamen steeds meer mensen bij die wilden meewerken. Zo leerden we een architect kennen die zorgde voor de verbouwing hier. Hij deed dat zo goed als pro bono. Op alle niveaus kwamen er mensen bij die tijd wilden maken en geven.”
Net als zijn vrouw, maakte Johan die als zelfstandige coach voor leidinggevenden werkte, tijdens – en door – corona een carrière switch. “Ik geef nu les in de school waar Lander zat.”
Enter ook Mia Stevens, een professionele agoge met bakken ervaring die haar kennis omzette in een nieuwe manier van werken, volgens het zelfontwikkelde ‘Megas-model’ (Mentaal – emotioneel – geestelijk – sociaal-affectief): een methodiek die mensen ondersteunt om zelfstandig te kunnen functioneren en te groeien.
Voor we terug in de auto stappen, lopen we nog eens binnen in de bakkerswinkel voor een stokbrood en een zakje granola (Nica) en een zuurdesembrood en kokosrotsjes (Lies). Het aroma van lekker brood zal ons vergezellen tot thuis.
Nica Broucke
